مرکز رشد یا انکوباتور، یکی از ابزارهای رشد اقتصادی است که به منظور حمایت از کارآفرینان تحصیلکرده تأسیس میشود و با ارایه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه پا گرفتن شرکتهای جدید را فراهم میکند. استفاده از مراکز رشد، امروزه به عنوان یکی از ابزارهای پذیرفته شده برای تبدیل خلاقیتها و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به محصولات قابل ارایه به بازار و توسعه کارآفرینی محسوب میشود. امروزه بیش از ۳۰۰۰ انکوباتور در سراسر دنیا وجود دارد که بیشتر آنها در کشورهای آمریکا و ژاپن مستقر هستند.
لغت مرکز رشد (incubator) نام وسیلهای است که گرمای لازم را برای تولید جوجه از تخم مرغ فراهم میکند. این لغت همچنین به وسیلهای اطلاق میشود که با ایجاد گرما، زمینه را برای ادامه حیات نوزادان زودرس پس از تولد فراهم میکند. در ادبیات کارآفرینی، انکوباتورها یا مراکز رشد، مراکزی هستند که برای پرورش یا ایجاد کسب و کارهای کوچک ایجاد میشوند.
انکوباتورها طرحهایی مبتنی بر نوآوری هستند و از کادر مدیریتی کوچکی تشکیل میشوند. این مراکز دارای مکان فیزیکی و تسهیلات مشترک هستند.
تاریخچه
تأسیس اولین مرکز رشد جهان به سال ۱۹۵۹ میلادی در نیویورک بر میگردد. در این سال ژوزف مانسکو، تاجر آمریکایی با خرید یک ساختمان بزرگ قدیمی تصمیم داشت آن را پس از تعمیر، به یک مستاجر اجاره دهد، اما متوجه شد که ساختمان مزبور بزرگتر از آن است که یک مستاجر به تنهایی از عهده هزینههای آن برآید. لذا تصمیم گرفت که آن را به مستاجران متعددی اجاره دهد تا بتواند از این طریق درآمدزایی نماید. مانسکو بعد از یک سال، ۲۰ تا ۳۰ مستاجر داشت که حدودا ده هزار متر مربع از فضای مجموعه را اجاره نموده بودند. این مرکز هنوز هم فعال است و با نام مرکز صنعتی باتاویا (Batavia) شناخته میشود و حدودا هزار نفر در آن به کار مشغولند.
مراکز رشد فعال در اکوسیستم کارآفرینی قزوین
مرکز رشد جامع قزوین
مرکز رشد جامع استان قزوین ذیل پارک علم وفناوری قزوین از اسفند سال ۱۳۹۰ در فضایی به مساحت ۳۰ هکتار ذیل وزارت علوم،تحقیقات و فناوری در حال فعالیت می باشد.


مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین
مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، با در اختیار داشتن زیربنای ۱۳۱۰۰ مترمربع و ۲۵۰۰ متر مربع فضای قابل ارائه به واحدهای فنآور فعالیت اجرایی خود را با هدف افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقاء فرهنگ نوآوری و کارآفرینی مبتنی بر علم و فنآوری آغاز نمود.


مرکز رشد دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
اَکسِل به عنوان بزرگترین شتابدهنده فعال در اکوسیستم کارآفرینی ایران با هدف ایجاد مراکز شتابدهنده استانی و حمایت از ایده های خلاقانه و کسب و کارهای نوپا راه اندازی شده است


مرکز رشد فناوری های زیست پزشکی
ایجاد مرکز رشد دانشگاه علوم پزشکی قزوین با توجه به تجربیات و سیاستهای برنامه توسعه دولت به منظور ایجاد اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی ازسال ۱۳۸۶ در دستور کار توسعه دانشگاه علوم پزشکی قزوین قرار گرفت. در سال ۱۳۸۸ دانشگاه موفق به کسب موافقت اصولی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جهت تأسیس مرکز رشدگردید


مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان


مرکز رشد کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین
مرکز رشد دانشگاه آزاد بوئین زهرا
